ïîñëåäíåå èçìåíåíèå ñòðàíèöû 04.04.2024

ÏÐÎÈÇÂÎÄÑÒÂÎ ÑÒÅÀÐÈÍÀ È ÌÛËÀ

Íåñìîòðÿ íà áîëüøîå ðàçâèòèå óïîòðåáëåíèÿ ãàçà è êåðîñèíîâûõ ëàìï, à òàêæå è ïàðàôôèíîâûõ ñâå÷åé, óïîòðåáëåíèå ñòåàðèíà íå óìåíüøàåòñÿ, à ïðîäîëæàåò äàæå âîçðàñòàòü, â îñîáåííîñòè â íåêîòîðûõ ãîñóäàðñòâàõ, íàïðèìåð âî Ôðàíöèè. Ïðîèçâîäñòâî ñòåàðèíà, ò. å. ñòåàðèíîâîé êèñëîòû, â íàñòîÿùåå âðåìÿ, êàê è âî âðåìÿ ïðîøëîé âñåìèðíîé âûñòàâêè, åùå âåñüìà ðàçíîîáðàçíî; åùå è íûíå ñóùåñòâóþò ìíîãèå çàâîäû, ðàáîòàþùèå ïîñðåäñòâîì ùåëî÷íîãî îáìûëèâàíèÿ è ïðèãîòîâëÿþùèå ýòèì ñïîñîáîì, êîíå÷íî èç ëó÷øèõ ñîðòîâ ñàëà, ñòåàðèí âûñøåãî äîñòîèíñòâà. Íà âûñòàâêå ìîæíî áûëî âèäåòü îáðàçöû ñòåàðèíîâûõ ñâå÷åé, ïðèãîòîâëÿåìûõ ïî ýòîìó ñïîñîáó âî âñåõ ñòðàíàõ. Âî Ôðàíöèè, âïðî÷åì, êàæåòñÿ, èçâåñòêîâîå îáìûëèâàíèå óäåðæàëîñü áîëåå, ÷åì ãäå áû òî íè áûëî. Íåóäîáñòâà è âûãîäû òàêîãî ñïîñîáà ïðèãîòîâëåíèÿ ñòåàðèíà óæå ìíîãîêðàòíî áûëè ðàçîáðàíû, à ïîòîìó íå ñòàíåì îñòàíàâëèâàòüñÿ íà íèõ. Äîëæíî äóìàòü, ÷òî ãëàâíîþ ïðè÷èíîþ ñîõðàíåíèÿ òàêîãî ñïîñîáà ïðèãîòîâëåíèÿ ñëóæèò, â íàñòîÿùåå âðåìÿ, äîñòîèíñòâî îëåèíîâîé êèñëîòû, ïîëó÷àþùåéñÿ ïðè èçâåñòêîâîì îáìûëèâàíèè, è òî îáñòîÿòåëüñòâî, ÷òî ïðè íåì ìîæíî ïîëüçîâàòüñÿ ãëèöåðèíîì, îáðàçóþùèìñÿ âìåñòå ñ èçâåñòêîâûì ìûëîì. Âïðî÷åì, äîëæíî çàìåòèòü, ÷òî áîëüøèíñòâî ãëèöåðèíà ïðèãîòîâëÿåòñÿ äðóãèìè ñïîñîáàìè, à íå ïðåæíèì ñïîñîáîì ùåëî÷íîãî îáìûëèâàíèÿ, ÷åìó äîêàçàòåëüñòâîì ñëóæèò óæå è òî, ÷òî â Àíãëèè è Ãåðìàíèè, ãäå ìàëî óïîòðåáëÿþò ýòîò ñïîñîá, ãîòîâÿò áîëåå âñåãî ãëèöåðèíà.

Ñïîñîá îáðàáîòêè æèðîâ ïîñðåäñòâîì ñåðíîé êèñëîòû, ââåäåííûé â 1855 ãîäó Ïðàéñîì â Àíãëèè, ñ òåõ ïîð ïîäâåðãñÿ ñàìûì ðàçíîîáðàçíûì èññëåäîâàíèÿì è ìíîãèì ñ÷àñòëèâûì èçìåíåíèÿì, è â íàñòîÿùåå âðåìÿ äîëæåí ñ÷èòàòüñÿ íàèáîëåå ðàñïðîñòðàíåííûì è ïðåäñòàâëÿþùèì, ïî èçâåñòíûì âñåì ïðè÷èíàì, áîëüøå âûãîä, ÷åì ñïîñîá èçâåñòêîâîãî îáìûëèâàíèÿ. Äëÿ îáìûëèâàíèÿ óïîòðåáëÿëè ïðåæäå 37 ÷àñòåé êóïîðîñíîãî ìàñëà â 66° Áîìå. Ê ðàñïëàâëåííîìó ñàëó ïðèáàâëÿëè ýòî êîëè÷åñòâî ñåðíîé êèñëîòû è âîçâûøàëè òåìïåðàòóðó ñìåñè ïîñòåïåííî äî 90° è óäåðæèâàëè åå â òå÷åíèå ñóòîê. Òàêîé èçáûòîê êðåïêîé ñåðíîé êèñëîòû ñîäåéñòâîâàë íå òîëüêî ðàçðóøåíèþ ãëèöåðèíà è ÷àñòè æèðíûõ êèñëîò, íî è äàâàë ïîâîä ê îáðàçîâàíèþ áîëüøîãî êîëè÷åñòâà íåëåòó÷åãî ñìîëÿíîãî îñòàòêà, ñòîëü îáðåìåíèòåëüíîãî äëÿ çàâîä÷èêîâ, õîòÿ è íàøåäøåãî óæå â ïîñëåäíåå âðåìÿ íåñêîëüêî ïðèìåíåíèé. Íåñìîòðÿ íà áîëüøîå ïîòðåáëåíèå ñåðíîé êèñëîòû, íà íåîáõîäèìîñòü ïåðåãîíêè, íà óìåíüøåíèå äîñòîèíñòâà ïîëó÷àþùåéñÿ îëåèíîâîé êèñëîòû, ñïîñîá Ïðàéñà áûñòðî ñòàë ðàñïðîñòðàíÿòüñÿ, ïîòîìó ÷òî äàåò õîðîøèé âûõîä ñòåàðèíà, è â îñîáåííîñòè ïîòîìó, ÷òî ïî ýòîìó ñïîñîáó äëÿ ïðèãîòîâëåíèÿ õîðîøåãî ìàòåðèàëà ìîæíî óïîòðåáëÿòü ñàìûå íèçêèå ñîðòû ñàëà, äàæå ëîøàäèíîå ñàëî; à â íåêîòîðûõ ñëó÷àÿõ, êàê, íàïðèìåð, ïðè îáðàáîòêå ïàëüìîâîãî ñàëà, òàêîå ðàçëîæåíèå èäåò ÷ðåçâû÷àéíî ëåãêî. Áîëüøèå ïîòåðè, ïðîèñõîäÿùèå ïðè îáðàáîòêå ïî ïåðâîíà÷àëüíîìó ñïîñîáó, áûëè ìàëî-ïîìàëó óñòðàíÿåìû ïîñðåäñòâîì óìåíüøåíèÿ êîëè÷åñòâà óïîòðåáëÿþùåéñÿ ñåðíîé êèñëîòû. Âìåñòî ïåðâîíà÷àëüíûõ 37%, ñòàëè óïîòðåáëÿòü âñêîðå òîëüêî 15%, à ïîòîì, íà èçâåñòíîì çàâîäå Ìèëëè, 10%, ïîòîì 71/2%, è, íàêîíåö, ñàì Ïðàéñ âçÿë ïàòåíò íà îáðàáîòêó æèâîòíîãî è ïàëüìîâîãî ñàëà ïîñðåäñòâîì 51/2% ñåðíîé êèñëîòû. Ñìåñü ñåðíîé êèñëîòû è ñàëà ñòàëè ïîäâåðãàòü ãîðàçäî áîëåå âûñøèì òåìïåðàòóðàì è â ïîñëåäíåå âðåìÿ åå äîâîäÿò äî 110—115°. Âðåìÿ ïðèêîñíî­âåíèÿ ìàëî-ïîìàëó òàêæå ñòàëè óìåíüøàòü, è èìåííî ñîêðà­òèëè äàæå äî 11/2 è 2 ìèíóò. ×ðåç âñå ýòî äîñòèãëè â ñîâîêóïíîñòè ðåçóëüòàòîâ, êàæóùèõñÿ áëåñòÿùèìè, ïîëó÷àÿ èç 100 ÷àñòåé ñàëà 94 ÷àñòè æèðíûõ êèñëîò, à ïðè ïåðåãîíêå — äî 89%. Äàëüíåéøåå óìåíüøåíèå â êîëè÷åñòâå ñåðíîé êèñëîòû äîøëî äî 31/2%; íî è ïðè ýòîì ïîñëåäíåì óìåíüøåíèè óïîòðåáëÿëè è óïîòðåáëÿþò ïîíûíå, ïîñëå îáðàáîòêè êóïîðîñíûì ìàñëîì, ïåðåãîíêó. Âñå, ÷òî êàñàåòñÿ äî ýòèõ ñïîñîáîâ îáðàáîòêè ñàëà, èçëîæåíî â îò÷åòå îá ëîíäîíñêîé âûñòàâêå 1862 ãîäà, ïðåäñòàâëåííîì Ñòàñîì â Áåëüãèè, ñ òàêîþ ïîëíîòîþ è ñ òàêèì ðÿäîì ñïåöèàëüíûõ èññëåäîâàíèé, ÷òî ïðåäìåò ýòîò, ìîæíî ñêàçàòü, èñ÷åðïàí ýòèì èññëåäîâàòåëåì åäâà ëè íå âïîëíå. Íóæíî æåëàòü òîëüêî, ÷òîá ýòî èññëåäîâàíèå ïîÿâè­ëîñü â ðóññêîì ïåðåâîäå, äëÿ ïîëüçû íàøèõ ïðîìûøëåííèêîâ. Òî, ÷òî ÿ æåëàþ èçëîæèòü äàëåå, îòíîñèòñÿ èëè ê áîëåå ðåäêèì ñïîñîáàì, èëè ê áîëåå ïîçäíåìó âðåìåíè è îñíîâûâàåòñÿ, ìåæäó ïðî÷èì, íà èññëåäîâàíèÿõ òîãî æå Ñòàñà. Ãëàâíåéøèå ñâåäåíèÿ ïîëó÷åíû ìíîþ îò ã-íà äå-Ìèëëè, èçâåñòíîãî íà÷èíàòåëÿ ñòåàðèíîâîãî äåëà, åùå ïî ñèõ ïîð âåñüìà äåÿòåëüíî ïðåñëåäóþùåãî ïåðâîíà÷àëüíóþ öåëü è äîñòèãøåãî ìíîãèõ íîâûõ ðåçóëüòàòîâ. Åãî ñîëíå÷íûå ñâå÷è èìåþò çíà÷èòåëüíîå ðàñïðîñòðàíåíèå â Ïàðèæå è âî âñåé Ôðàíöèè, õîòÿ, íóæíî ñêàçàòü, è íå îòëè÷àþòñÿ áîëüøèì äîñòîèíñòâîì. Íî åãî çàâîä èìååò è â íàñòîÿùåå âðåìÿ îãðîìíîå çíà÷åíèå äëÿ ñòåàðèíîâîãî äåëà, ïîòîìó ÷òî íà íåì è ïî ñèõ ïîð èñïûòûâàþòñÿ âñå ìåòîäû ïðèãîòîâëåíèÿ ñòåàðèíà. Ïî îáÿçàòåëüíîñòè ã-íà äå-Ìèëëè ÿ íå òîëüêî èìåë âîçìîæíîñòü îñìîòðåòü ñàìûé çàâîä, íî è ïðèñóòñòâîâàë íà íåñêîëüêèõ îòäåëüíûõ èñïûòàíèÿõ. Íà ýòîì çàâîäå â íàñòîÿùåå âðåìÿ ïðèãîòîâëåíèå ñòåàðèíà ñðàçó âåäåòñÿ òðåìÿ ñïîñîáàìè, èç êîòîðûõ òîëüêî îäèí ñïîñîá ïðÿìîãî îáìûëèâàíèÿ êóïîðîñíûì ìàñëîì ïðèíàäëåæèò ê ðàçðÿäó îáûêíîâåííûõ ñïîñîáîâ; äâà æå äðóãèå ïðèíàäëåæàò èçîáðåòàòåëüíîñòè ã-íà äå-Ìèëëè, è ïîòîìó ÿ ñ÷èòàþ âåñüìà íå ëèøíèì îñòàíîâèòüñÿ íà êàæäîì èç íèõ. Ýòè ñïîñîáû ñîñòîÿò â îáìûëèâàíèè íåáîëüøèì êîëè÷åñòâîì èçâåñòè è â îáìûëèâàíèè êóïîðîñíûì ìàñëîì áåç ïåðåãîíêè. Ïåðâûé ñïîñîá îïèñàí óæå âî ìíîãèõ ñî÷èíåíèÿõ ïî àêòó ïðèâèëåãèè. Ïîñëåäíèé ñïîñîá ñîñòàâëÿåò íîâîñòü, êîòîðàÿ, ñêîëüêî ìíå èçâåñòíî, è ïî ñèõ ïîð íèãäå íå îïèñàíà. Ã-í äå-Ìèëëè, âïðî÷åì, íå äåëàåò èç ñâîåãî ñïîñîáà íè ñåêðåòà, íè ïðèâèëåãèè è îáÿçàòåëüíî äîçâîëèë ìíå åãî îïèñàòü.

Îáðàáîòêà ñàëà ïîñðåäñòâîì ìàëîãî êîëè÷åñòâà èçâåñòè ïðåäñòàâëÿåò âñå óäîáñòâà è âûãîäû èçâåñòêîâîãî îáìûëèâàíèÿ è óñòðàíÿåò âñå íåâûãîäû êóïîðîñíîãî îáìûëèâàíèÿ, äàâàÿ ïðèòîì îòëè÷íûé ãëèöåðèí. Ýòî ïîñëåäíåå îáñòîÿòåëüñòâî â íà­ñòîÿùåå âðåìÿ, ïðè îãðîìíîì óïîòðåáëåíèè ýòîãî ìàòåðèàëà, èìååò âåñüìà áîëüøîå çíà÷åíèå. Ñàìûé ñïîñîá ñîñòîèò â óïî­òðåáëåíèè àâòîêëàâà, òî åñòü ãåðìåòè÷åñêîãî òîëñòîñòåííîãî ñîñóäà, â êîòîðîì ïðîèçâîäèòñÿ íàãðåâàíèå ïîä èçâåñòíûì äàâëåíèåì. Ñêàçàâøè, ÷òî àâòîêëàâ äîëæåí áûòü ãåðìåòè÷åñêè çàïåðò, ÿ âûðàçèëñÿ, âïðî÷åì, íå âïîëíå òî÷íî: íåêîòîðàÿ ñòåïåíü íåïëîòíîñòè àâòîêëàâà, êîíå÷íî, â âåðõíèõ åãî ÷àñòÿõ, íåîáõîäèìà äëÿ óñïåøíîñòè åãî äåéñòâèÿ, ïîòîìó ÷òî èíà÷å ìàññà áóäåò â ïîêîå è ïîòîìó ïîòðåáóåòñÿ äëÿ ïåðåðàáîòêè ãîðàçäî áîëüøå âðåìåíè. Ðàçìåðû àâòîêëàâîâ, óïîòðåáëÿþ­ùèõñÿ íà çàâîäå äå-Ìèëëè, ñóòü ñëåäóþùèå: âûøèíà öè­ëèíäðà 5 ì, òî åñòü îêîëî 21/2 ñàæåíåé, äèàìåòð 1 ì è 20 ñì, òî åñòü îêîëî 13/4 àðøèíà; òîëùèíà ñòåíîê 15 ìì. Àâòîêëàâ ñäåëàí èç ìåäè, ÷òî ïðåäîõðàíÿåò ñòåàðèí îò æåëåçíûõ ïÿòåí.  òàêîé ïðèáîð ïîìåùàåòñÿ 1800 êã ñàëà, ò. å. îêîëî 110 ïóäîâ, è 1/3 ýòîãî êîëè÷åñòâà âîäû, òî åñòü 600 êã, èëè îêîëî 36 ïóäîâ. Âîäà ïðåäâàðèòåëüíî ñìåøèâàåòñÿ ñ 2% èçâåñòè, ò. å. ñ 36 êã. Ñìåñü íàãðåâàåòñÿ â òå÷åíèå 8 ÷àñîâ, ïîñðåäñòâîì ïàðà, ïðèãîòîâëÿåìîãî â ïàðîâèêå, ïîä äàâëåíèåì 10 àòìîñôåð, à â àâòîêëàâå óäåðæèâàåòñÿ äàâëåíèå îêîëî 8 àòìîñôåð. Òàêîé ñïîñîá ââåäåí ã-íîì äå-Ìèëëè åùå â 1858 ãîäó. Êîíå÷íî, àâòîêëàâ ñíàáæåí ïðåäîõðàíèòåëüíûì êëàïàíîì. Èç íèæíåé åãî ÷àñòè èäåò òðóáà ñ êðàíîì. Ïîñðåäñòâîì ýòîé òðóáû îòâîäÿòñÿ (äàâëåíèåì îñòàâøåãîñÿ ïàðà) ïî îêîí÷àíèè ðàçëîæåíèÿ ãëèöåðèí, ïîëó÷àþùèéñÿ â âîäÿíîì ðàñòâîðå, â èñïàðèòåëüíûå áàíè è æèðíûå êèñëîòû, êîòîðûå ïîòîì îáðàáàòûâàþòñÿ ïîòðåáíûì, êîíå÷íî âåñüìà ìàëûì, êîëè÷åñòâîì ñåðíîé êèñëîòû è ïîäâåðãàþòñÿ îáûêíîâåííûì ñïîñîáàì ïðîæèìàíèÿ â õîëîäíûõ è ãîðÿ÷èõ ïðåññàõ. Ïîëó÷àþùàÿñÿ êèñëîòà èìååò âñå ñâîéñòâà êèñëîòû, ïðèãîòîâëÿåìîé èçâåñòêîâûì îáìûëèâàíèåì. Ãëèöåðèí âûõîäèò â 5° Áîìå è ñãóùàåòñÿ ïîñðåäñòâîì òðóá ñ ìÿòûì ïàðîì äî ãóñòîòû 17° Áîìå. Äàëüíåéøàÿ îáðàáîòêà ãëèöåðèíà áóäåò óêàçàíà ìíîþ äàëåå. Ìîæíî îáìûëèâàòü â àâòîêëàâàõ è íåáîëüøèì êîëè÷åñòâîì ñåðíîé êèñëîòû è ïîëó÷àòü õîðîøèå ðåçóëüòàòû. Íî ïðè ýòîì ñóùåñòâóþò äâà âàæíûõ íåóäîáñòâà: âî-ïåðâûõ, ãëèöåðèí ïî áîëüøåé ÷àñòè ðàçëàãàåòñÿ, à âî-âòîðûõ, ìåäíûå êîòëû ðàçúåäàþòñÿ, ñâèíöîâàÿ æå îáêëàäêà èõ èçíóòðè íå âûäåðæèâàåò äàâëåíèÿ, ðâåòñÿ è äàåò ñêëàäêè, à ïîòîìó òàêîé ñïîñîá, ñêîëüêî ìíå èçâåñòíî, íèãäå íå óïîòðåáèì.

Ìíîãî ïèñàëè è ïèøóò â íàñòîÿùåå âðåìÿ îá îáðàáîòêå æèðíûõ âåùåñòâ îáìûëèâàíèåì ïðîñòî âîäîþ; íî âñå, ÷òî èçâåñòíî â ýòîì îòíîøåíèè, ïðèíàäëåæèò áîëåå ê îáëàñòè ïðåäëîæåíèé, èëè îïûòîâ â íåáîëüøîì ðàçìåðå, à íå óòâåðäèëîñü åùå â âèäå ïîñòîÿííîãî, ðàçâèòîãî ïðîèçâîäñòâà, çà èñêëþ÷åíèåì ðàçâå òîëüêî îáðàáîòêè ïàëüìîâîãî ñàëà, êîòîðîå îáìûëèâàåòñÿ ãîðàçäî ëåã÷å, ÷åì âèäû ñàëà æèâîòíîãî ïðîèñõîæäåíèÿ. Íàêîíåö, ñåðüåçíûõ íîâîñòåé â îòíîøåíèè âîäíîãî îáìûëèâàíèÿ íûíåøíÿÿ âûñòàâêà, ñêîëüêî ìíå èçâåñòíî, íå äàëà. Ê íåóäîáñòâàì îáìûëèâàíèÿ ïîñðåäñòâîì ìàëîãî êîëè÷åñòâà èçâåñòè è âîäû ïðèíàäëåæèò òî, ÷òî çäåñü òðåáóþòñÿ õîðîøèå ñîðòû ñàëà, òîãäà êàê îáðàáîòêà ñåðíîþ êèñëîòîþ äîïóñêàåò äàæå î÷åíü íèçêèå ñîðòû ñàëà. Ñàëî, îáðàáîòàííîå ñåðíîþ êèñëîòîþ, âñåãäà ïîäâåðãàåòñÿ ïåðåãîíêå ïîñðåäñòâîì íàãðåâàíèÿ â îñîáûõ êîòëàõ, âíóòðü êîòîðûõ ïðîïóñêàåòñÿ ïðè ýòîì ïåðåãðåòûé ïàð. ×åì íèæå òåìïåðàòóðà ïåðåãîíêè, òåì áîëüøå âûõîä è òåì ëó÷øå ðàçäåëÿþòñÿ ïåðåãîíÿåìûå ïðîäóêòû; òåì ìåíüøå ïîëó÷àåòñÿ ïðè ýòîì òîãî ïðîäóêòà, êîòîðûé âõîäèò â ñîñòàâ òàê íàçûâàåìûõ ïàëüìîâûõ ñâå÷åé. Íåîáõîäèìîñòü ïåðåãîíêè îïðåäåëÿåòñÿ òåì, ÷òî æèðíûå êèñëîòû, ïîëó÷àåìûå ïîñëå îáìûëèâàíèÿ êóïîðîñíûì ìàñëîì, íå òîëüêî èìåþò ÷åðíûé öâåò, íî è ñîäåðæàò â ñåáå ñìîëèñòîå íà÷àëî, íå îòäåëÿþùååñÿ ÷ðåç îòæèìàíèå. Ýòî ñìîëèñòîå âåùåñòâî îòäåëÿåòñÿ ïîñðåäñòâîì ïåðåãîíêè, ïîòîìó ÷òî îñòàåòñÿ â ïåðåãîíî÷íîì ñíàðÿäå. Åñëè áû óñòðàíèòü îáðàçîâàíèå åãî, òî ìîæíî áûëî áû, ïîñëå îáðàáîòêè êóïîðîñíûì ìàñëîì, ïîëó÷àþùèåñÿ êèñëîòû íåïîñðåäñòâåííî ïîäâåðãàòü ïðîæèìàíèþ. Ýòî ñîñòàâëÿåò çàäà÷ó, íàä êîòîðîþ â íàñòîÿùåå âðåìÿ òðóäèòñÿ ã. Ìèëëè, è åìó óäàëîñü óæå äîñòèãíóòü ðåçóëüòàòà âåñüìà õîðîøåãî. Ñïîñîá îáìûëèâàíèÿ, èì óïîòðåáëÿåìûé, ñîñòîèò â ñëåäóþùåì: íà 100 ÷àñòåé ñàëà, íàãðåòîãî îêîëî 117°, ïðèãîòîâëÿåòñÿ 6 ÷àñòåé êóïîðîñíîãî ìàñëà â 66° Áîìå. Ýòî ìàñëî íàãðåâàåòñÿ òàêæå äî 117°. Ïðèãîòîâëåííûå òàêèì îáðàçîì âåùåñòâà ñëèâàþòñÿ åäèíîâðåìåííî â ìåøàëêó. Òåìïåðàòóðà â 117° ïðè ýòîì ïî âîçìîæíîñòè óäåðæèâàåòñÿ.  òàêîé ìåøàëêå ñìåñü îñòàâëÿåòñÿ â òå÷åíèå äâóõ ìèíóò, íèêàê íå áîëåå. Äàëüíåéøåå ïðèêîñíîâåíèå äàåò ïîâîä ê îáðàçîâàíèþ âûøåóïîìÿíóòîãî ñìîëèñòîãî âåùåñòâà. Ïî èñòå÷åíèè ýòîãî âðåìåíè ìàññó áûñòðî âûëèâàþò â ãîðÿ÷óþ âîäó, îñòàâëÿþò íà íåêîòîðîå âðåìÿ â ïîêîå è ïîòîì ñëèâàþò îáûêíîâåííûì ñïîñîáîì ïîëó÷èâøèéñÿ ñëîé æèðíûõ êèñëîò. Ýòè êèñëîòû òàê æå, êàê è â îáûêíîâåííîì ñïîñîáå îáìûëèâàíèÿ ñåðíîé êèñëîòîé, îêðàøåíû â òåìíûé öâåò, ëåãêî êðèñòàëëèçóþòñÿ è ïðåäñòàâëÿþò âñå ñâîéñòâà îáûêíîâåííîé ìàññû, ïîäâåðãàåìîé ïåðåãîíêå. Âñå ðàçëè÷èå ñîñòîèò â òîì, ÷òî ÷ðåç ïðîñòîå îòæèìàíèå çäåñü ïðÿìî ïîëó÷àåòñÿ â ãîðÿ÷èõ ïðåññàõ, ïðè òîíêèõ ïëàñòèíàõ, áåëàÿ ìàññà. Ïðè íîâîì ïåðåïëàâëåíèè, ñ ïðèáàâêîþ îëåèíîâîé êèñëîòû, ïîëó÷àåìîé ïðè äèñòèëëÿöèè, îòæèì èìååò ñâîéñòâà îáûêíîâåííîãî ñòåàðèíà. Ìàëîå êîëè÷åñòâî êóïîðîñíîãî ìàñëà, îòñóòñòâèå ïåðåãîíêè è çíà÷èòåëüíûé âûõîä êèñëîò äåëàþò ýòîò ñïîñîá âî ìíîãèõ îòíîøåíèÿõ î÷åíü âûãîäíûì; íî ïðè íåì íåîáõîäèìî îòæàòóþ æèäêîñòü ïîäâåðãàòü âñå-òàêè ïåðåãîíêå; èíà÷å, âûõîä òâåðäîé êèñëîòû áóäåò î÷åíü íåçíà÷èòåëåí, è îëåèíîâàÿ êèñëîòà ïîëó÷èòñÿ îêðàøåííàÿ, ñëåäîâàòåëüíî åùå ìåíåå öåííàÿ, ÷åì òà, êîòîðàÿ ïîëó÷àåòñÿ ïðè ïåðåãîíêå. ×ðåç ýòó íîâóþ äèñòèëëÿöèþ ïîëó÷àþò âíîâü òâåðäåþùóþ ìàññó, êîòîðàÿ èäåò â ñîñòàâ ñòåàðèíîâûõ ñâå÷, èëè ìîæåò áûòü óïîòðåáëÿåìà äëÿ ïðèãîòîâëåíèÿ ýêîíîìè÷åñêèõ èëè ïàëüìîâûõ ñâå÷. Âî âñÿêîì ñëó÷àå, îòñóòñòâèå ïåðåãîíêè äëÿ ïîëó÷åíèÿ òâåðäîé êèñëîòû, ïîñëå îáðàáîòêè ñåðíîþ êèñëîòîþ, ñîñòàâëÿåò íåìàëîâàæíóþ íîâîñòü ñòåàðèíîâîãî äåëà, è ìîæíî íàäåÿòüñÿ, ÷òî äàëüíåéøàÿ ðàçðàáîòêà ýòîãî ïðåäìåòà ïðèâåäåò ê óêàçàíèþ âûãîäíåéøèõ ïðîòèâó íûíå ñóùåñòâóþùèõ ñïîñîáîâ.

Êðîìå óêàçàííûõ çäåñü, äðóãèõ íîâîñòåé îòíîñèòåëüíî ïðèãîòîâëåíèÿ ñòåàðèíîâîé êèñëîòû ìíå íå óäàëîñü óçíàòü âñå òî, ÷òî ÿ âèäåë íà íåñêîëüêèõ ïàðèæñêèõ çàâîäàõ, âñå ýòî íà íàøèõ ñòåàðèíîâûõ çàâîäàõ, à â îñîáåííîñòè íà íàøåì ïðåêðàñíîì Íåâñêîì çàâîäå, äåëàåòñÿ óæå äàâíî è äîâåäåíî íà íàøèõ çàâîäàõ åäâà ëè åùå íå äî áîëüøåé ñòåïåíè ñîâåðøåíñòâà. Íà íåìåöêèå çàâîäû íå óäàëîñü ìíå ïîïàñòü; à íà àíãëèéñêèõ, êàê ÿ ñëûøàë, âñþäó óïîòðåáëÿþò îáìûëèâàíèå ñåðíîþ êèñëîòîþ â âîçìîæíî ìàëûõ ïðîöåíòàõ. Âîäÿíîå îáìûëèâàíèå æèâîòíîãî ñàëà, ãîâîðÿò, çàâåäåíî òàì íà îäíîì çàâîäå, íî îá åãî óñïåõàõ íåò äàííûõ. Âî Ôðàíöèè áîëüøå çàâîäîâ, ðàáîòàþùèõ âîäÿíûì îáìûëèâàíèåì. ×òî êàñàåòñÿ äî ðàçìåðîâ ñòåàðèíîâîãî äåëà, òî îá íèõ ìîæíî ñóäèòü èç òîãî, ÷òî âî Ôðàíöèþ ââîçÿò äëÿ ýòîé öåëè äî 60 000 000 êã ñàëà èç-çà ãðàíèöû.

Íåëüçÿ ñ÷èòàòü íîâîñòüþ ñòåàðèíîâîãî äåëà òî, ÷òî íûíå ê ñòåàðèíó äëÿ äåëàíèÿ ñâå÷ ñòàëè ïðèáàâëÿòü ïàðàôôèí êàê ìàòåðèàë óæå áîëåå äåøåâûé è ïðèäàþùèé ñòåàðèíîâûì ñâå÷àì áåëèçíó, ïðîçðà÷íîñòü è òâåðäîñòü, âåñüìà ïðèÿòíûå äëÿ âèäà è îùóùåíèÿ.  ïðèãîòîâëåíèè ñàìûõ ñâå÷ îñîáåííî íîâîãî òàêæå íåò; òîëüêî äëÿ ïðèäàíèÿ íàðóæíîãî ëîñêà ñòàëè ðàñïðîñòðàíÿòüñÿ â ïîñëåäíåå âðåìÿ â áîëüøîì êîëè÷åñòâå ïîëèðîâàëüíûå ñòàíêè, îáìûâàíèå ñîäîþ è äàæå ñïèðòîì, ÷òî ïðèäàåò ïîâåðõíîñòè ñâå÷êè âåñüìà áîëüøóþ ãëàäêîñòü è íåñêîëüêî áîëüøóþ òâåðäîñòü. Ñòåàðèíîâûå ñâå÷è ïàðèæñêîãî çàâîäà (Societe parisienne de Stearinerie â La Folie Nanterre, ãäå õèìèê ðóññêèé, ã. Ñåðãååâ), åäâà ëè íå ëó÷øèå íà âèä, ÷åì ñî âñåõ îñòàëüíûõ ôðàíöóçñêèõ çàâîäîâ, ñêîëüêî ÿ ìîãó çàìåòèòü. Àíãëèéñêèå è ãåðìàíñêèå çàâîäû, à èç ýòèõ ïîñëåäíèõ îñîáåííî çàâîä àâñòðèéñêèé, â Âåíå (ïðèãîòîâëÿþ­ùèé òàê íàçûâàåìûå àïîëëîíîâû ñâå÷è), âûñòàâèëè ãîðàçäî ­ëó÷øèå îáðàçöû, ÷åì áîëüøèíñòâî ôðàíöóçñêèõ çàâîäîâ. Èç àíãëèéñêèõ çàâîäîâ îñîáåííûì äîñòîèíñòâîì îòëè÷àþòñÿ ñâå÷è Òàéëîðà è Ko, â Øîòëàíäèè, îêîëî Ýäèíáóðãà. Ýòîò çàâîä âûñòàâèë, ìåæäó ïðî÷èì, ñòåàðèíîâûå ñâå÷è, ïîêðûòûå òîíêèìè ñëîÿìè ðàçëè÷íûõ êðàñÿùèõ âåùåñòâ è ãðàâþðàìè, îòëè÷àþùèìèñÿ áîëüøèì èçÿùåñòâîì.

×òî êàñàåòñÿ äî ýêñïîíåíòîâ Ðîññèè, òî ÷èñëî èõ áûëî ñðàâíèòåëüíî íåâåëèêî, è, ÷òî îñîáåííî õàðàêòåðíî, íè ïåòåðáóðãñêèå, íè ìîñêîâñêèå ôàáðèêàíòû íå âûñëàëè ñâîèõ ñâå÷ íà ïàðèæñêóþ âûñòàâêó. Çàòî ãã. Êðåñòîâíèêîâû, Ïëåøàíîâû, Ìîøíèí, ôèíëÿíäñêèé çàâîä Ãàâèññêîé êîìïàíèè è âàðøàâñêèé çàâîä Ýïøòåéíà è Ëåâè âûñòàâèëè òàêèå îòëè÷íûå îáðàçöû, ÷òî îíè íå óñòóïàëè â äîñòîèíñòâå ëó÷øèì ôàáðèêàöèÿì çàãðàíè÷íûõ çàâîäîâ. Îñîáåííî õîðîøè è ïî âèäó, è ïî äîñòîèíñòâó ñâå÷è åêàòåðèíáóðãñêîãî çàâîäà ãã. Ïëåøàíîâûõ; ñâå÷è æå ãã. Êðåñòîâíèêîâûõ, â Êàçàíè, õîòÿ áûëè âûñîêîãî êà÷åñòâà, íî íå èìåëè õîðîøåé îòäåëêè.

Èç ïðèáîðîâ äëÿ ñòåàðèíîâîãî ïðîèçâîäñòâà, ÿâèâøèõñÿ íà âûñòàâêå, ñàìûå çàìå÷àòåëüíûå ïðèíàäëåæàëè, êîíå÷íî, èçâåñòíîìó çàâîäó Ìîðàíà (Morane). Ýòè çàâîä÷èêè âûñòðîèëè â ïàðêå, òàê ñêàçàòü, ìàëåíüêèé ñòåàðèíîâûé çàâîä ñî âñåìè àïïàðàòàìè äëÿ èçâåñòêîâîãî îáìûëèâàíèÿ. Ïåðå÷èñëÿåì àïïàðàòû, ïîñòàâëåííûå â íåì, ïîòîìó ÷òî ýòî äàåò ïîíÿòèå îá òåõ ÷àñòÿõ, êîòîðûå ñâîéñòâåííû çàâîäó òàêîãî ðîäà: 1) ÷àí äëÿ èçâåñòêîâîãî ìîëîêà, 2) ÷àí äëÿ îáìûëèâàíèÿ, ñ æåëåçíûì çìååâèêîì, 3) ÷àí äëÿ ðàçëîæåíèÿ, ñî ñâèíöîâûì çìååâèêîì, 4) ÷àí äëÿ îñòàòêîâ, 5) ÷àí äëÿ ïðîìûâàíèÿ êèñëîòû, 6) ÷àí äëÿ ïðîìûâàíèÿ âîäîþ, 7) ïðèáîð ñ òàðåëêàìè äëÿ ðàçëèâà êèñëîò, 8) ïðèáîð, ñîäåðæàùèé ïàðîâóþ ìàøèíó, ïåðåäàòî÷íûé ñòàíîê è ãèäðàâëè÷åñêèå ïðåññû, õîëîäíûé è ãîðÿ÷èé, 9) ÷àí äëÿ ïðîìûâàíèÿ, 10) ÷àí äëÿ îòñòàèâàíèÿ, 11) ñèôîíû, êîâøè, ñîñóäû è ïðî÷åå äëÿ ðàáîòû, 12) ïðèáîð äëÿ îòëèâà ñâå÷, 13) ïðèáîð äëÿ ïîëèðîâàíèÿ è îáðåçêè ñâå÷. Äðóãèå âûñòàâêè ñòåàðèíîâûõ ïðèáîðîâ íå ïðåäñòàâëÿëè ÷åãî-ëèáî çàìå÷àòåëüíîãî. Âî ôðàíöóçñêîé ãàëåðåå ìàøèí âèäåí áûë, ìåæäó ïðî÷èì, àâòîêëàâ äëÿ âîäÿíîãî îáìûëèâàíèÿ, íî, ñóäÿ ïî åãî óñòðîéñòâó, óæå ìîæíî ñ óâåðåííîñòüþ óòâåðæäàòü, ÷òî îí íèêîãäà íå áûë, äà è íå ìîæåò áûòü â äåëå è äîëæåí áûòü îòíåñåí ê ÷èñëó íå âïîëíå óäà÷íûõ ïðîåêòîâ.

Ñî ñòåàðèíîâûì äåëîì â íàñòîÿùåå âðåìÿ ñòîèò â âåñüìà òåñíîé ñâÿçè ïðîèçâîäñòâî ãëèöåðèíà. Ýòî âåùåñòâî ïîëó÷èëî â ïîñëåäíèå ãîäû øèðîêîå è ðàçíîîáðàçíîå ïðèìåíåíèå â ïðàêòèêå. Îãðîìíîå êîëè÷åñòâî åãî èäåò äëÿ ïðèãîòîâëåíèÿ ìûëà, äëÿ ñîñòàâëåíèÿ ðàçëè÷íîãî ðîäà ìàçåé, äëÿ ñìÿã÷åíèÿ êîæè, äëÿ ñìàçûâàíèÿ ðàí è äëÿ ìíîãèõ òîìó ïîäîáíûõ óïîòðåáëåíèé â âèäå êîñìåòè÷åñêîãî è ìåäèöèíñêîãî ñðåäñòâà. Ñâîéñòâî ãëèöåðèíà íå âûñûõàòü íà âîçäóõå, íå çàêèñàòü, íàïðîòèâ òîãî, ïðèòÿãèâàòü âëàæíîñòü è ñîõðàíÿòü, âñëåäñòâèå òîãî, ýëàñòè÷íîñòü òêàíè, äåëàþò òàêîå ïðèìåíåíèå ãëèöåðèíà ñîâåðøåííî ïðàâèëüíûì è âåñüìà áûñòðî óâåëè÷èâàþùèìñÿ åæåãîäíî. Çàòåì áîëüøàÿ ìàññà ãëèöåðèíà èäåò äëÿ íàïîëíåíèÿ ðàçëè÷íûõ ìåðèòåëüíûõ ïðèáîðîâ, â êîòîðûõ ìåòàëëè÷åñêèå ÷àñòè äîëæíû äâèãàòüñÿ â æèäêîñòè, íàïðèìåð äëÿ ìîðñêèõ êîìïàñîâ è äëÿ ãàçîâûõ ñ÷åò÷èêîâ. Ïîñòîÿíñòâî, íåëåòó÷åñòü è íåçàñòûâàíèå ãëèöåðèíà îïðàâäûâàþò ýòè ïðèìåíåíèÿ. Äîëæíî, âïðî÷åì, çàìåòèòü, ÷òî íåäàâíî áûë îïèñàí áûâøèé ñëó÷àé êðèñòàëëèçàöèè ãëèöåðèíà ïðè ïåðåâîçêå åãî çèìîþ, ÷òî äî ñèõ ïîð íèêîãäà íå çàìå÷àëîñü. Ìàññà ãëèöåðèíà óïîòðåáëÿåòñÿ ïðè îêðàøèâàíèè àíèëèíîâûìè êðàñêàìè è äëÿ ïå÷àòàíèÿ òêàíåé è îáîåâ, òàêæå äëÿ ôèëàòóðû, äëÿ ïðèäàíèÿ íèòÿì èçâåñòíîé ñòåïåíè âëàæíîñòè è ãèáêîñòè. Äëÿ ñìàçêè æå ìàøèí óïîòðåáëåíèå ãëèöåðèíà, êàæåòñÿ, íå îêàçàëîñü ïðàêòè÷íûì, íî äëÿ ñìàçêè êîæè è äëÿ ïðèãîòîâëåíèÿ âàêñû óïîòðåáëÿþò óæå íåìàëî ãëèöåðèíà, ïîòîìó ÷òî îí ïðèäàåò êîæå ãèáêîñòü è ïðåïÿòñòâóåò åé äàâàòü òðåùèíû. Ïðè ïðèãîòîâëåíèè èñêóññòâåííîãî âèíà è ëèêåðîâ, òàêæå äëÿ ñîõðàíåíèÿ ïëîäîâ è ðàçëè÷íûõ ïèòàòåëüíûõ âåùåñòâ è àíàòîìè÷åñêèõ ïðåïàðàòîâ óïîòðåáëÿþò óæå äàâíî ãëèöåðèí. Ñìà÷èâàíèå íþõàòåëüíîãî òàáàêó ãëèöåðèíîì ñïîñîáñòâóåò ñîõðàíåíèþ â íåì âëàæíîñòè, à ñëåäîâàòåëüíî, è óäîáñòâó óïîòðåáëåíèÿ. Áîëüøèå ìàññû ãëèöåðèíà ñòàëè óïîòðåáëÿòüñÿ â ïîñëåäíåå âðåìÿ äëÿ ïðèãîòîâëåíèÿ íèòðîãëèöåðèíà êàê âçðûâ÷àòîãî âåùåñòâà, çàìåíÿþùåãî ïîðîõ, â îñîáåííîñòè äëÿ âçðûâîâ ìèí è äëÿ ðàçðûâà êàìíåé â êàìåíîëîìíÿõ. Îòîâñþäó â ïîñëåäíåå âðåìÿ ñëûøàòñÿ îá ýòîì ïðåäìåòå îòçûâû âåñüìà óäîâëåòâîðèòåëüíûå, è åñëè áû ÿäîâèòîñòü ñàìîãî íèòðîãëèöåðèíà íå ïðåïÿòñòâîâàëà åùå åãî ðàñïðîñòðàíåíèþ, òî ìîæíî äóìàòü, ÷òî îí ïîëó÷èë áû óæå ãîðàçäî áîëüøåå ïðèìåíåíèå. Ïðèòîì, ê ñîæàëåíèþ, íèòðîãëèöåðèí äîëãî íå ñîõðàíÿåòñÿ. Çàòåì ãëèöåðèí óïîòðåáëÿåòñÿ äëÿ óïðóãîé ìàññû, ïîäîáíîé êàó÷óêó è ñëóæàùåé äëÿ îòëèâêè êíèãîïå÷àòíûõ âàëüêîâ. Ýòà ìàññà ãîòîâèòñÿ èç êëåÿ, ïàòîêè è ãëèöåðèíà. Ïðîïèòûâàíèå áî÷åê è ðåçåðâóàðîâ ãëèöåðèíîì äåëàåò òàêèå ñîñóäû íåïðîíèöàåìûìè äëÿ ìàñëà, êåðîñèíà è òîìó ïîäîáíûõ âåùåñòâ, ïîòîìó ÷òî ãëèöåðèí ïðåïÿòñòâóåò äåðåâó ññûõàòüñÿ, ïîñòîÿííî ïðèòÿãèâàÿ âëàãó âîç­äóõà. Äåðåâî, ïðîïèòàííîå ãëèöåðèíîì, ñîõðàíÿåò ãèáêîñòü âåñüìà äîëãîå âðåìÿ è ãíåòñÿ, êàê ñâåæåå äåðåâî, à ïîòîìó ïðèãîäíî äëÿ ìíîãèõ ñïåöèàëüíûõ ïîäåëîê. Âñå ýòè è åùå íåêîòîðûå äðóãèå óïîòðåáëåíèÿ ãëèöåðèíà, âçÿòûå âìåñòå, ñäåëàëè ôàáðèêàöèþ åãî â ïîñëåäíåå âðåìÿ âåñüìà âûãîäíîþ è óæå çíà÷èòåëüíî ðàçâèòîþ, òàê ÷òî âî âñåõ ñòðàíàõ ãîòîâÿò áîëüøèå ìàññû ýòîãî âåùåñòâà, ïðåæäå ñîâåðøåííî ïðîïàäàâøèå áåç óïîòðåáëåíèÿ. Äëÿ áîëüøèíñòâà ñâîèõ ïðèìåíåíèé òðåáóåòñÿ ãëèöåðèí ÷èñòûé, íå ñîäåðæàùèé äðóãèõ ïîäìåñåé, êðîìå âîäû. Ïðèãîòîâèòü òàêîé ãëèöåðèí èç æèðà, ÷ðåç ïðîñòîå îáìûëèâàíèå, íåò íèêàêîé âîçìîæíîñòè. Âñåãäà ïðè îáìûëèâàíèè ïîëó÷àåòñÿ ãëèöåðèí, ñîäåðæàùèé ïî êðàéíåé ìåðå òå ïîäìåñè, êîòîðûå íàõîäÿòñÿ â âîäå, è ÷àñòü íåðàçëîæåííîãî æèðíîãî âåùåñòâà.  áîëüøèíñòâå æå ñëó÷àåâ ïðè ýòîì, êðîìå òîãî, ãëèöåðèí îêðàøåí â òåìíî-áóðûé öâåò è èìååò, âñëåäñòâèå íå÷èñòîòû, âåñüìà íåïðèÿòíûé âêóñ, òîãäà êàê ÷èñòûé ãëèöåðèí ñîâåðøåííî áåñöâåòåí è èìååò ÷èñòî ñëàäêèé âêóñ, áåç ïîäìåñè ãîðå÷è, è ñîâåðøåííî ëèøåí çàïàõà. ×òîáû ïðèãîòîâèòü ÷èñòûé ãëèöåðèí èç íå÷èñòîãî, ïîëó÷àþùåãîñÿ ÷ðåç îáìûëèâàíèå æèðîâ ïîñðåäñòâîì ùåëî÷åé è ïðåèìóùåñòâåííî ïîñðåäñòâîì èçâåñòè, íåîáõîäèìî ãëèöåðèí ïîäâåðãíóòü ïåðåãîíêå. Ãëèöåðèí ïåðåä ïåðåãîíêîé ïðåäâàðèòåëüíî ñãóùàþò äî òîãî, ÷òîáû â ñãóùåííîì ñîñòîÿ­íèè îí ïîêàçûâàë ïðè îõëàæäåíèè êðåïîñòü â 17—18° Áîìå. Òàêîé ãëèöåðèí ïåðåãîíÿþò â ìåäíûõ ðåòîðòàõ, ñîâåðøåííî òî÷íî òàê, êàê ïåðåãîíÿþò æèðíûå êèñëîòû, ò. å. ïîñðåäñòâîì ïåðåãðåòîãî ïàðà, âïðî÷åì, íå óïîòðåáëÿÿ ïðè ýòîì íàðóæíîãî íàãðåâàíèÿ ãîëûì îãíåì, à îêðóæàÿ ðåòîðòó, ñíàðóæè äâîéíîþ ñòåíêîþ, â êîòîðóþ ïóñêàåòñÿ òàêæå ïàð. Óïîòðåáëåíèå ãîëîãî îãíÿ, ïðè íåêîòîðîé îñòîðîæíîñòè, îäíàêî, íèñêîëüêî íå âðåäèò äîñòîèíñòâó ãëèöåðèíà, êàê ÿ óáåäèëñÿ â òîì íà çàâîäå ã-íà äå-Ìèëëè. Íà ýòîì çàâîäå ãëèöåðèí ïåðåãîíÿþò ïàðîì, íàãðåòûì îò 200 äî 225° Ö. Âûõîäÿùèå ãëèöåðèíîâûå è âîäÿíûå ïàðû îõëàæäàþò â âåðòèêàëüíûõ òðóáàõ ïîñðåäñòâîì âîçäóøíîãî îõëàæäåíèÿ. Êàæäûé íèæíèé ïåðåãèá òàêèõ òðóá èìååò òðóáêó äëÿ îòâîäà ñãóùàþùåãîñÿ â òðóáêàõ ãëèöåðèíà. Òî, ÷òî ñãóùàåòñÿ â ïåðâûõ èçãèáàõ òðóá, ñîäåðæèò ãëèöåðèí, ñìåøàííûé ñ íåáîëüøèì êîëè÷åñòâîì âîäû; â ïîñëåäíèõ æå òðóáàõ ñãóùàåòñÿ ïî ïðåèìóùåñòâó âîäà, è, ñëåäîâàòåëüíî, ïîëó÷àåòñÿ ñëàáûé ðàñòâîð ãëèöåðèíà; òàêîé ñëàáûé ðàñòâîð ñíîâà ïîäâåðãàþò âûïàðèâàíèþ è ïåðåãîíêå.  ïðîäàæå óïîòðåáëÿåòñÿ ãëèöåðèí, îáûêíîâåííî èìåþùèé íå ìåíüøå 20° Áîìå. Öåíà ãëèöåðèíà, èìåþùåãî 25° Áîìå, äîõîäèò äî 45 ôðàíêîâ çà 100 êã, èëè çà 6 ïóäîâ, òî åñòü 21/4 ðóáëÿ çà ïóä. Âïðî÷åì, ñîâåðøåííî áåñöâåòíûé ãëèöåðèí è ïðèòîì ëèøåííûé âîäû, ïîñðåäñòâîì íîâîãî âåñüìà îñòîðîæíîãî èñïàðåíèÿ èëè íîâîé îñòîðîæíîé ïåðåãîíêè, öåíèòñÿ ãîðàçäî âûøå. Öåííîñòü åãî äîõîäèò, ïðè ïðîäàæå â áîëüøîì âèäå, äî 200 ôðàíêîâ çà 100 êã, òî åñòü äî 10 ðóáëåé çà ïóä. Íà ïàðèæñêîé âûñòàâêå ìîæíî áûëî âèäåòü ãëèöåðèí, ïðèãîòîâëåííûé ñ âåñüìà áîëüøîþ òùàòåëüíîñòüþ íà ìíîãèõ çàâîäàõ è â îñîáåííîñòè æå ãëèöåðèí ñ çàâîäà Ïðàéñà â Àíãëèè è Ãàåíà â Ãàííîâåðå (Å. De Haene et Comp. List vor Hannover). Èç íàøèõ çàâîä÷èêîâ âûñòàâèë ãëèöåðèí òîëüêî îäèí ã. Ìîøíèí ñ ñâîåãî çàâîäà â Ìîñêîâñêîé ãóáåðíèè, Ñåðïóõîâñêîãî óåçäà. Íàì èçâåñòíî, ÷òî ãëèöåðèíà ïðèâîçèòñÿ â íàñòîÿùåå âðåìÿ íå ìàëîå êîëè÷åñòâî èç Ãåðìàíèè â Ðîñ­ñèþ è ÷òî íàøè ìîñêîâñêèå è âëàäèìèðñêèå ìàíóôàêòóðû ïîëüçóþòñÿ â áîëüøåé ÷àñòè ñëó÷àåâ ýòèì íåìåöêèì ãëèöåðèíîì. Äîëæíî áûëî áû ïîäóìàòü îá ýòîì íàøèì ñòåàðèíîâûì çàâîä÷èêàì, òåì áîëåå, ÷òî öåíà ãëèöåðèíà óäåðæèâàåòñÿ ó íàñ åùå ïîêà âåñüìà âûñîêî è ïîòîìó íà ïåðâîå âðåìÿ íàøè çàâîä÷èêè, ïðèãîòîâëÿþùèå ãëèöåðèí, äîëæíû ïîëó÷èòü õîðîøèé áàðûø. Ââåäåíèå ãëèöåðèíà â òåõíèêó ñîñòàâëÿåò çàâîåâàíèå íîâîãî âðåìåíè, è, êîíå÷íî, ÷åñòü ýòîãî íîâîââåäåíèÿ ïðèíàäëåæèò èíèöèàòèâå àíãëè÷àí, îòêóäà è ïî ñèõ ïîð äîñòàâëÿåòñÿ ñàìûé ëó÷øèé ãëèöåðèí.

Ìûëîâàðåííîå ïðîèçâîäñòâî èìåëî ìíîãî ïðåäñòàâèòåëåé íà âûñòàâêå; íî óñïåõà â ïîñëåäíåå âðåìÿ íå áûëî, è èçâåñòíûé, êîíå÷íî, âñåì ñïåöèàëèñòàì ïîñòîÿííûé ñïîð ìåæäó ôàáðèêàíòàìè, ïðèãîòîâëÿþùèìè ìðàìîðíîå ìûëî, è òåìè, êîòîðûå ïðèãîòîâëÿþò ãëàäêîå è íàïîëíåííîå ìûëî, ïðîäîëæàåòñÿ è ïî ñèõ ïîð. Êðîìå ýòèõ äâóõ ãëàâíåéøèõ ñîðòîâ ìûëà, ãîòîâÿò íûíå, êàê èçâåñòíî, îãðîìíûå ìàññû îëåèíîâîãî ìûëà, öåííîñòü è äîñòîèíñòâî êîòîðîãî áåññïîðíî íèæå, ÷åì îáûêíîâåííîãî ìûëà, ïðèãîòîâëÿåìîãî èç ñàëà èëè ðàñòèòåëüíîãî ìàñëà. ×òîáû ñêîëüêî-íèáóäü îáîçíà÷èòü ñîñòîÿíèå ìûëîâàðåííîãî äåëà íà âûñòàâêå, ïðèâîæó èçâëå÷åíèå èç ñòàòåéêè ã-íà Py (Charles Roux), ôàáðèêàíòà èç Ìàðñåëÿ, ñëàâÿùåãîñÿ èçäàâíà ñâîèì ïðåâîñõîäíûì ìûëîì.  ýòîé ñòàòåéêå ã. Py îáðàùàåòñÿ ê jury âûñòàâêè, êàê åãî áðàò îáðàùàëñÿ ê ïóáëèêå, â çàùèòó äàâíåé ðåïóòàöèè ìàðñåëüñêîãî ìûëà. Èç áðîøþðû ã-íà Py èçâëåêàþ òî, ÷òî ñ÷èòàþ íåëèøíèì ïîìåñòèòü äëÿ íàøèõ ïðîèçâîäèòåëåé è ïîòðåáèòåëåé ìûëà:

«Ìûëî íå åñòü ïðîñòàÿ ñìåñü, ýòî åñòü ñîåäèíåíèå æèðíîãî âåùåñòâà è ùåëî÷è â îïðåäåëåííîé ïðîïîðöèè, íåèçáåæíî îïðåäåëÿåìîé õèìè÷åñêèì ñðîäñòâîì âõîäÿùèõ âåùåñòâ. Ìàðñåëüñêîå ìûëî îòâå÷àåò ýòîìó îïðåäåëåíèþ, è òî÷íåéøèå ëàáîðàòîðíûå ïðèåìû ñ òðóäîì äàþò ìûëî ëó÷øåå, ÷åì òî, êîòîðîå ïðèãîòîâëÿåòñÿ ïî ìàðñåëüñêîìó ñïîñîáó. Ïðèãîòîâëåíèå ìàðñåëüñêîãî ìûëà ñîñòîèò â ïîñòåïåííîì ðàçëîæåíèè ìàñëà ñîäîâûì ùåëîêîì è â íàñûùåíèè èì. Îíî ïîäðàçäåëÿåòñÿ íà íåñêîëüêî ôàçèñîâ, ïîëó÷èâøèõ îïðåäåëåííûå íàçâàíèÿ: 1) Empatage, èëè ìåëêîå ñìåøåíèå (ýìóëüñèÿ) æèðíîãî âåùåñòâà ñî ñëàáûì (â 10°) ñîäîâûì ùåëîêîì ïðè ïðîäîëæèòåëüíîì. êèïÿ÷åíèè, 2) Relargage — ñîñòîèò â îòäåëåíèè èçáûòêà âîäû è ïîñòîðîííèõ âåùåñòâ, âçîøåäøèõ â ñìåñü âî âðåìÿ ýìóëüñèè. Îíà ïðîèçâîäèòñÿ ïîñðåäñòâîì ñîëåíîùåëî÷íîãî ðàñòâîðà â 15—18°. Ïðè ýòîì êèïÿ÷åíèå ïðåêðàùàåòñÿ, è âûäåëÿåòñÿ íà äíî êîòëà âîäÿíèñòûé ñëîé. 3) Coction, òî åñòü ñîâåðøåííîå íàñûùåíèå âûäåëèâøåãîñÿ âåùåñòâà ñîëåíàòðîâûì ùåëîêîì 24—27°. Ïîëíàÿ íåâîçìîæíîñòü, ïðè ðàáîòå â áîëüøîì âèäå (âàð ñîäåðæèò äî 14 000 êã) äîñòèãíóòü íàñûùåíèÿ èíà÷å, êàê ïîñðåäñòâîì ïðîá, äåëàåò íåîáõîäèìûì óïîòðåáëåíèå èçáûòêà ùåëî÷è, êîòîðûé äîëæåí áûòü îòäåëåí. Ýòî ñîñòàâëÿåò ïðè÷èíó ñóùåñòâîâàíèÿ ïîñëåäóþùåé îïåðàöèè. 4) Liquefaction, òî åñòü ðàñïëàâëåíèå, åñëè ïðèãîòîâëÿþò ãëàäêîå ìûëî, è levee de cuite, åñëè ïðèãîòîâëÿþò ìðàìîðíîå ìûëî.  ïîñëåäíåì ñëó÷àå æåëåçíûé êóïîðîñ ïðèáàâëÿþò åùå ïðè ïåðâîì ïðîöåññå, è ìàññà èìååò ïîä êîíåö óæå ãîëóáîâàòûé öâåò. Levee de cuite ñîñòîèò â âûäåëåíèè èçáûòêà ùåëî÷è ïîñðåäñòâîì ïðèáàâëåíèÿ áîëåå è áîëåå ñëàáîãî ùåëîêà è â ïåðåìåøèâàíèè äî ïîÿâëåíèÿ ÿñíîé çåðíèñòîñòè. Liquefaction ñîñòîèò â ïðèáàâëåíèè ñëàáîãî ùåëîêà äî òåõ ïîð, ïîêà âîäÿíàÿ æèäêîñòü ïîäìåøàííàÿ ê ìûëó, íå ïîëó÷èò êðåïîñòü â 10°. Òîãäà ìðàìîðíîñòü íå âîñïðîèçâîäèòñÿ, íå÷èñòîòû îñåäàþò, è ìûëî ïîëó÷àåòñÿ îäíîðîäíîå. Íî çäåñü åùå íåëüçÿ ââåñòè â ñîñòàâ ìûëà èçáûòîê âîäû, ÷òî âîçìîæíî ñäåëàòü, âïðî÷åì, îñîáîþ îïåðàöèåþ. Ñëåäîâàòåëüíî, ñóùåñòâóþò äâà ñîâåðøåííî ðàçëè÷íûå ñîðòà ìûëà: áåñöâåòíîå ãëàäêîå ìûëî è ìûëî áëåäíî-ãîëóáîå ìðàìîðíîå, êðóïíîçåðíèñòîå. Åñëè ýòè îáà ñîðòà ìûëà ïðèãîòîâëÿþòñÿ ïî ìàðñåëüñêîìó ñïîñîáó, òî îáà îíè ñîäåðæàò îäèíàêîâîå êîëè÷åñòâî âîäû, à èìåííî 33—34%; íî âåñüìà ëåãêî ïðèáàâèòü ê ýòîìó íîðìàëüíîìó êîëè÷åñòâó âîäû â ñîñòàâ îäíîöâåòíîãî ìûëà åùå çíà÷èòåëüíîå êîëè÷åñòâî âîäû, íå âðåäÿ âíåøíåìó âèäó ìûëà, êîãäà îíî áóäåò îõëàæäåíî. Ïðåæäå íàçûâàëè òàêîå ìûëî, ðàçâåäåííîå âîäîþ, íàïîëíåííûì ìûëîì (savon daugmentation), è çàêîí ïðåñëåäîâàë òàêóþ ïîäìåñü êàê ïîäëîã.  íàñòîÿùåå âðåìÿ òàêîå ìûëî íàçûâàþò ìûëîì ïðîãðåññà (savon du progres). Ïåðåä ýòèì ìàãè÷åñêèì ñëîâîì ïðåæíèå çàêîíû îêàçàëèñü ñëàáû, è ïîòðåáèòåëü ïëàòèò çà òàêîå ìûëî â íàñòîÿùåå âðåìÿ òå æå, åñëè íå áîëüøèå, äåíüãè, õîòÿ îíî ñîäåðæèò âî 100 ÷àñòÿõ ëèøíèõ 25 èëè 30% âîäû. Âñëåäñòâèå ýòîãî ïðèãîòîâëåíèå íàñòîÿùåãî îäíîöâåòíîãî ìàðñåëüñêîãî ìûëà ñäåëàëîñü èñêëþ÷åíèåì. ×òî æå êàñàåòñÿ äî ìðàìîðíîãî ìûëà, òî åãî íåëüçÿ ïðèãîòîâèòü ñ èçáûòêîì âîäû, êîëè÷åñòâî åå âñåãäà íå ïðåâûøàåò â íåì 34%, è âñå ïîïûòêè ââåäåíèÿ áîëüøåãî êîëè÷åñòâà âîäû ïðèâåëè èëè ê óíè÷òîæåíèþ çåðíèñòîñòè ìûëà èëè ê óíè÷òîæåíèþ åãî ìðàìîðíîé ñòðóêòóðû. Ýòîò íåñîìíåííûé âûâîä âûòåêàåò èç èññëåäîâàíèÿ ïðîäóêòîâ ìíîãèõ ôàáðèê è ìíîãèõ âàðü, à ïîòîìó ìðàìîðíîå ìûëî äîëæíî ñ÷èòàòü òèïè÷åñêèì è åãî â íàñòîÿùåå âðåìÿ äîëæíî ñ÷èòàòü íîðìàëüíûì. Èìåííî çà ýòîò ñîðò ìûëà ïðèñóæäåíà áûëà ýêñïåðòàìè ìåæäóíàðîäíîé âûñòàâêè 1855 ãîäà ïî÷åòíàÿ ìåäàëü êàê ñïîñîá îäîáðåíèÿ ïîäîáíîé ôàáðèêàöèè. Ïîäëîã ïîñðåäñòâîì ïðèáàâëåíèÿ âîäû, íåâîçìîæíûé â ìðàìîðíîì ìûëå, ïðîèçâîäèòñÿ íåêîòîðûìè ôàáðèêàíòàìè ïîñðåäñòâîì ïðèáàâëåíèÿ çåìëèñòûõ âåùåñòâ, êàêîâû: ñåðíîêèñëûé áàðèò, óãëåêèñëàÿ èçâåñòü, òàëüê è ïðî÷. Âî âñÿêîì ñëó÷àå, ñòðåìÿòñÿ ïðè ýòîì çàìåíèòü æèðíîå âåùåñòâî, ñîñòàâëÿþùåå îñíîâó ìûëà, âåùåñòâîì ìàëîöåííûì è áåñïîëåçíûì. Òàêóþ ôàáðèêàöèþ äîëæíî ñ÷èòàòü ïðîäàæåþ âîäû è çåìëè öåíîþ ìûëà. Ïóáëèêà íåðåäêî ïîääàåòñÿ òàêîìó îáìàíó. Ìû íå âîññòàåì çäåñü ïðîòèâ òàêîé ñâîáîäû îáìàíà, íàøà öåëü îáðàòèòü âíèìàíèå ýêñïåðòîâ íà ýòî îáùåñòâåííîå äåëî â èíòåðåñàõ ïîòðåáèòåëåé. Êîãäà æþðè ìåæäóíàðîäíîé âûñòàâêè îòêðîþò ïóáëèêå èñòèíó, îíè ñäåëàþò åé íå òîëüêî óñëóãó, íî è äîñòèã­íóò ïîëåçíîé öåëè ñâîåãî ó÷ðåæäåíèÿ, óêàçûâàÿ òåì èñòèííûé ïóòü ïðîìûøëåííîñòè è ïðåäóïðåæäàÿ, òàêèì îáðàçîì, ïðî­òèâ âñÿêîãî îáîëüùåíèÿ ðåêëàìàìè».

 ñëîâàõ ã-íà Py ìíîãî èñòèíû; íî íå äîëæíî çàáûâàòü è òîãî âàæíîãî îáñòîÿòåëüñòâà, ÷òî òå ñîðòû ìûëà, ïðîòèâ êîòîðûõ òàê âîññòàåò ìàðñåëüñêèé ôàáðèêàíò, èìåþò â ñåáå äîñòîèíñòâà äðóãîãî ðîäà, îíè ñîäåðæàò îáûêíîâåííî íåêîòîðûé èçáûòîê ùåëî÷è. Êîíå÷íî, ùåëî÷ü äåøåâëå æèðíîé êèñëîòû è ïîòîìó, ïðè áîëüøîì ñîäåðæàíèè âîäû, ðàçíûå âèäû íàïîëíåííîãî è ãëàäêîãî ìûëà äîëæíû áûëè áû èìåòü öåííîñòü ãîðàçäî ìåíüøóþ, ÷åì ìðàìîðíîå ìûëî, òàêóþ æå ïî êðàéíåé ìåðå, êàê îëåèíîâîå ìûëî.  äåéñòâèòåëüíîñòè æå íàïîëíåííîå ìûëî öåíèòñÿ îáûêíîâåííî íàðàâíå ñ ìðàìîðíûì, åñëè íå âûøå åãî.

Ýòî çàâèñèò, êîíå÷íî, îò ñàìèõ ïîòðåáèòåëåé è îò òîãî ïðåèìóùåñòâåííî, ÷òî ìíîãèå èç íèõ íå äåëàþò ïðàâèëüíîãî ðàñ÷åòà êîëè÷åñòâó óïîòðåáëåííîãî ìûëà, íå äåëàþò ñðàâíèòåëüíûõ îïûòîâ äëÿ ðàçíûõ ñîðòîâ åãî.

Ó íàñ ãîòîâÿò ïî ñèõ ïîð áîëüøèíñòâî ìûëà åùå ïîñðåäñòâîì ïîòàøà, õîòÿ óæå íà ìíîãèõ çàâîäàõ è ïîëüçóþòñÿ ïðèâîçíîé ñîäîé, â îñîáåííîñòè åäêîþ ñîäîþ ñ àíãëèéñêèõ çàâîäîâ. Ðàçâèòèå ñîäîâîãî ïðîèçâîäñòâà â Ðîññèè äîëæíî óíè÷òîæèòü ïðèãîòîâëåíèå ìûëà ïîñðåäñòâîì ïîòàøà. Îá îáûêíîâåííûõ ïðèåìàõ ýòîãî ïðîèçâîäñòâà ÿ íàäåþñü âñêîðå íàïå÷àòàòü ñòàòüþ â ðåäàêòèðóåìîé ìíîþ «Òåõíè÷åñêîé Ýíöèêëîïåäèè», èçäàâàåìîé òîâàðèùåñòâîì «Îáùåñòâåííàÿ ïîëüçà».

Ôàáðèêàöèÿ ìûëà òóàëåòíîãî äîâåäåíà â ïîñëåäíåå âðåìÿ, äàæå ó íàñ, äî âåñüìà áîëüøîãî ðàçâèòèÿ. Óïîòðåáëåíèå äëÿ ýòîãî ìåõàíè÷åñêèõ ïðèáîðîâ, ÿè÷íîãî ìûëà è ïîäìåñè ãëèöåðèíà ñîñòàâëÿåò ïðèåìû, âïðî÷åì, íå íîâûå, à òîëüêî ïîëó÷èâøèå ïðèìåíåíèå áîëåå øèðîêîå â ïîñëåäíåå âðåìÿ.

(Ä.È. Ìåíäåëååâ. Ñî÷. Ò.18, èçä. ÀÍ ÑÑÑÐ. 1950)

 

 

 ðàçäåë Ìûëîâàðåíèå

 

 ðàçäåë Ñâå÷íîå ïðîèçâîäñòâî

 

Ïåðåéòè ê ïðîäóêöèè

 

Íà ãëàâíóþ

 

Ê îáùåìó àëôàâèòíîìó óêàçàòåëþ ñòàòåé



Top.Mail.Ru ßíäåêñ.Ìåòðèêà
© ÎÎÎ Ðåàë, 2002-2024